Pałac w Marchwaczu
zobacz galerie
Założenie pałacowe położone jest po pn.- wsch. Stronie
zbiegu szosy ze Stawu z traktem asfaltowym Sieradz-Kalisz, który został ok..
1942 r. wyposażony i odsłonięty od obrzeża parku i obejścia przydrożnej
karczmy. Założenie rozplanowane jest częściowo po obu stronach płytkiej doliny
Cieni (Pokrzywki), gdzie utworzono rozległy staw parkowy, a dalej stawy rybne,
ciągnące się w kierunku Krowicy Zawodniej
i Cieszykowa. Składa się ona z pn. części folwarcznej, pd. Rezydencjonalnej
i obejścia karczmy przydrożnej.
Zespół rezydencjonalny tworzą obecnie: pałac, oficyna, brama
wjazdowa ze stróżówką, stajnia koni cugowych – wozownia z wieżą, winiarnia (ob.
Dom mieszkalny), dom ogrodnika (ob. Magazyn) i rozległy park. Forowanie się
zespołu, który dotrwał do tej pory, odbywał się zasadniczo na pocz. Lat 20. XIX
w. i w latach 70. XIX w., a także na pocz. XX w. Natomiast w okresie PRL-u
wzni9esiono dodatkowo liczne budynki mieszkalno – biurowo – gospodarcze, które zakłócają
spójność kompozycyjną pn. – wsch. Część założenia. Od strony pd. – Zach. Z
parkiem sąsiaduje obejście dziewiętnastowiecznej karczmy, położonej przy starym
trakcie „Kaliskim”.
Pałac zbudowany w latach 1820-1821 dla Bonawentury
Niemojowskiego był budową klasy styczną, murowaną, podpiwniczą, dwutraktową, piętrową,
a od strony pd. Z oranżerią. Ok. 1905r. została przebudowany i rozbudowany,
staraniem Wacława Józefa Niemojowskiego, przez architekta Stefana Szyllera w
duchu historycyzmu na rezydencję naśladującą pałac Łazienkowski w Warszawie.
Prace rzeźbiarskie wykonał Paweł Krzyżanowski, a sztukatorskie Langner ze
Szczecina. W latach 80. XX w. Poddany gruntownemu remontowi, który przerwano w
1989r.; obecnie nie użytkowany, zwrócony fasadą na wsch. I od pd. Sąsiadujący z
tarasem ziemnym, otoczonym balustradą tralkową. Murowany, podpiwniczony, o
rozczłonowanej bryle, składającej się z harmonijnie połączonych części o różnej
wysokości, zwieńczonych dawniej attyką balustradową i rzeźbami. Człon środkowy
piętrowy z niskim dachem czterospadowym, poprzedzony portykiem w wielkim
porządku, nakrytym dachem dwu spadowym, podobnie jak parterowe skrzydła boczne.
Natomiast skrajne pawilony piętrowe z niskimi dachami czterospadowymi. Pałac
zasadniczo o dwukrotnym układzie pomieszczeń ze środkowym korytarzem podłużnym,
skomunikowanym z sieniami w pawilonie pd. I pn., gdzie niegdyś były schody
wewnętrzne. Na parterze zryzalitowanego członu środkowego- poprzedzonego od
frontu schodami i portykiem- znajdują się reprezentacyjne wnętrza, na osi z
frontowym holem otwartym na półkulistą klatkę schodową, od pn. sąsiadująca z
dawnym skarbczykiem. Natomiast po pd. Stronie holu położona biblioteka, a w
trakcie Zach. Salonik z bilardem i sala balowa, sąsiadująca z jadalnią położoną
w skrzydle pn., do której przylega kredens usytuowany w pawilonie. Z kolei w
trakcie frontowym skrzydła pd. Była kancelaria pana i garderoba, a w trakcie
Zach. Gabinet pani i buduar. Natomiast w pawilonie pd. Znajdowały się
prawdopodobnie sypialnie pana i pani. Elewacje tynkowe z zachowanym detalem
architektonicznym, oprócz zdemontowanej w trakcie przerwanych prac
remontowanych attyki ba lustrowanej, zwieńczonej pełnoplastycznymi rzeźbami .
Elewacje podzielone prostym gzymsem cokołowym, a pawilonów rozbudowanym gzymsem
kordonowym na konsolkach, podobnym jak wieńczący członu środkowego i skrzydeł.
Rozczłonowany pilastrami i półkolumnami o korynckich albo jońskich kapitelach,
a w strefie półpiętra pawilonów urozmaicone płycinami. Przeprute otworami
okiennymi i drzwiowymi, zamkniętymi płasko , z wyjątkiem pd. I pn. parteru
pawilonów sklepionych półkuliście i ujętych w profilowane obramienia. Otwory w
strefie cokołu i pietra członu środkowego w opaskach z uszakami, a parter elewacji wsch. I Zach. Z nad
okiennikami na konsolach. Fasada Symetryczna, pięcioczłonowa, dziewięcioosiowa,
ze zryzalitowanym trzyosiowym korpusem środkowym, poprzedzonym czterokolumnowym
portykiem w wielkim porządku z trójkątnym tympanonem, gdzie herb Wierusz,
święcony pióropuszem i ujęty Liścami akantu. Do lat 80 XX w. na słupkach
balustradowej attyki stały wapienne rzeźby Hermesa, Artemidy, Demeter,
Appolina, od Zach. – 4 rzeźby symbolizujące pory roku, a w pawilonach
wazy-znicze. W reprezentacyjnych wnętrzach parteru zachowana dekoracja
sztukatorska, stolarka okienna i drzwiowa z pocz. XX w., w bibliotece- szafy, a
w holu posadzka terakotowa. Do lat 80.XX w. w gabinecie pana, garderobie,
buduarze i gabinecie pani były w dolnej strefie ścian boazerie.
Oficyna wzniesiona w 1870r., staraniem Kazimierza
Niemojowskiego, z użyciem form włoskiej willi renesansowej. Murowana z cegły,
niepodpiwniczona, ze stropami drewnianymi belkowymi z podsufitką. Rozczłonowana
bryła składa się z 3 członów o różnej wysokości nakrytych osobnymi, niskimi
dachami dwuspadowymi z okapami, trzykondygnacyjnej wieży Zach. Z daszkiem
czterospadowym, zwieńczonym jeszcze w 1980r. chorągiewką. Rzut asymetryczny,
rozczłonowany, ze skrzydłem wsch. i częścią środkową dwutraktową, mieszczącą w
trakcie pn. Klatkę schodową i sień. Parter skrzydło Zach. Niegdyś
jednopomieszczeniowy, a po 1945 r.
podzielony na mniejsze wnętrza, do których wejście z nowszego aneksu, a dawniej
z sąsiedniej wieży mieszczącej klatkę
schodową. Elewacje pozostawione w cegle, urozmaicone fryzem kordonowym i
szerokim pasem w strefie podokapowej. Otwory okienne i drzwiowe parteru i pięter zamknięte odcinkowo, z nadokiennikami w formie gzymsu załamanego ku dołowi i
dekoracyjnie opracowanymi parapetami. W strefie poddasza elewacji szczytowych
skrzydeł świetliki, pogrupowane po 2 lub 3, a góra kondygnacja wieży o podziałach
ramowo-płycinowych, pośrodku z biforium
w półkoliście zamkniętej blendzie.
STRÓŻÓWKA I BRAMA WJAZDOWA DO PARKU zapewne z lat 40 lub 60
XIX w., neogotyckie. Brama wjazdowa z dawnego traktu Kalisz-Sieradz, murowana z
cegły, z przejazdem i z furtką zamkniętymi ostrołucznie, ujęta wysokimi
wieżyczkami i zwieńczona krenelażem. Do bramy od strony oficyny dochodzi
ogrodzenie, a od wsch. przylega stróżówka Murowana z cegły, Pietrowa z
drewnianymi stopniami z podsufitką, nakryta dachem czterospadowym i zwieńczona
krenelażem. Wzniesiona na planie prostokąta, jednopomieszczeniowy w poziomie
parteru i piętra. Elewacje pozostawione w cegle, zwieńczone krenelażem.
Przeprute otworami okiennymi i drzwiowymi, sklepionymi uproszczonym łukiem
Tudorów, w strefie piętra biforialne, o wspólnym parapecie i grymasach
nadrożnych z kształtek ceramicznych. Przy obrzeżu elewacji pn.- wsch., a także
otworach parteru pasy z zendrówki.
powrót do Podkaliskie Dworki i Pałace