zobacz galerie
ZAŁOŻENIE DWORSKIE usytuowane jest w terenie płaskim, w zach. Części wsi, pomiędzy 2 ulicami prowadzącymi przez wieś od szosy Kalisz-Stawiszyn, po pd. Stronie traktu do Poklękowa. Wg mapy z 1835r. założenie dworskie znajdowało się w tym samym miejscu, co obecnie. Teraz tworzą go część rezydencjonalna i pozostałości zach. Dziedzińca folwarcznego.
ZESPÓŁ REZYDENCJONALNY składa się z gruntownie przebudowanego dworu i parku, przy którego zach. Obrzeżu utworzony w 1989r. skansen etnograficzny. Tam przeniesiono i ustawiono tzw. Sołek z zagrody wybranieckie w Russowie, spichlerz dworski z Kuźnicy Grabowskiej, chałupę z Takomyśla i Dobrzeca, a także oborę ze Skrzatek i stodołę z Godziesz.
DWÓR z 2ćw. XIX w. rozbudowany zapewne w latach 70. XIX w. przez Witolda Mniewskiego o niższy człon wsch. I werandkę, którą administrator Józef Szumski przerobił w latach 90. XIX w. na taras. W okresie PRL-u najpierw rozebrano niższą część dworu, a później także korpus główny, na którego parterze dawniej mieścił się salon, sypialnia i gabinet administratora. Natomiast w przybudówce był niegdyś sień, kuchnia, piekarnik, pokój służby i pokój gościnny. W miejsce rozebranego dworu w 1971r. wzniesiono murowany, parterowy budynek, mieszczący obecnie Muzeum Marii Dąbrowskiej, która tu się urodziła w 1889r.
PARK KRAJOBRAZOWY o powierzchni 3,88ha, utworzony zapewne w końcu XIX w., staraniem administratora Józefa Szumskiego, w miejsce starego ogrodu użytkowego, widocznego już na mapie z 1835r. Powiększony i przekomponowany w 1934r. przez ogrodnika Stefaniaka, z licznymi nasadzeniami nowych drzew i krzewów sprowadzonych ze szkółek w Goliszewie i Antoninie. Po wojnie zaniedbany w latach 80. XXw. Częściowo realizowany, a po 1989r. w skraju zach. Przekształcony na skansen etnograficzny. Rozplanowany na rzucie zbliżonym doi prostokąta wydłużony z pn. na pd. Od zach. Sąsiaduje częściowo z terenem dawnego dziedzińca folwarcznego, od wsch. Z obejściem chłopskim, położonym na terenie dawnego ogrodu użytkowego, widocznego na mapie z 1935r. Natomiast od pn. park ograniczony jest traktem do Poklękowa, a od pd. Drogą na dawne podwórze majątkowe. Przed 1939r. otoczony był płotem drewnianym, a obecnie siatką metalową i od pd. Nowszym ogrodzeniem metalowym miedzy ceglanymi słupkami. Tu znajduje się główny wjazd prowadzący do alei podążającej przed front dworu. W okresie miedzy wojennym drugi wjazd istniał od strony pn. i od niego biegła droga do dworu po zach. Stronie dużego stawu. Przy nadbrzeżu wsch. I pn. podążała dawniej alejka spacerowa, łącząca się ze ścieżką do furtki. W otoczeniu dworu były niegdyś krzewy bzów, jaśminy, morowy i octowce, a od pn. duży klomb. Na terenie parku oprócz pn. stawu z wysepką znajdują się w części zach trzy dalsze stawy połączone ze sobą rowami z zastawkami. Pośród drzewostanu najliczniej występują świerki pospolite, wierzby kruche, klony jesionolistne, robinie akacjowe, topole czarne, kasztanowce, grusze owocowe i polne, a także graby pospolite, tworzący szpaler przy obrzeżu pn.
ZESPÓŁ FOLWARCZANY składał się tylko z pozostałości podwórza gospodarczego, położonego po zach. stronie parku. Jeszcze po 1945 r. dziedziniec rozplanowany był na żucie prostokąta wydłużonego ze wsch., na zach. I zabudowanego z 4 stron wolno stojącymi obiektami, z głównym wjazdem w narożniku pd. –wsch. Z drogi przy parku. Obecnie zaorane, przecięte nowszą droga, Z jego licznej zabudowy zachowała się do tej pory rządcówka na dawnym obrzeżu pd., a także spichlerz i młyn na krawędzi pn. Jeszcze w okresie miedzy wojennym w pierzei pd. Po obu stronach rządcówki znajdowały się dziewiętnastowieczne stodoły. Natomiast na obrzeżu zach. Stał chlew, a na pn. stajnia przylegająca od zach. Do istniejącego młyna i spichlerza, a dalej obora z „chmielarnia” na poddaszu. Zwarta pierzeja wsch. Składa się natomiast z kuźni, stelmach arni i stajni, przy której znajdował się okólnik dla źrebiąt, graniczący z parkiem. Po drugiej stronie głównej bramy wjazdowej była stróżówka, a we wnętrzu obejścia sadzawka. Natomiast na granicy z parkiem stała na pocz. XX w. piwnica do schładzania mleka, a nad nią drwalnik.
Kolonia domów robotników folwarcznych istniała jeszcze w okresie powojennym i położona była po pd. Stronie drogi z podwórza i parku do traktu „Kaliskiego”. Tam w latach 80. XX w. stał murowany czworak z pocz. XX w., parterowy i nakryty niskim dachem dwuspadowym z okapami; wzniesiony na rzucie prostokąta, szeroko frontowy, z sieniami przy ścianach szczytowych.
powrót do Podkaliskie Dworki i Pałace
